Wanneer je je inzet voor veilige bevallingen en gezonde kinderen dan wil je kunnen vertrouwen op het monitoringssysteem waarmee de gezondheid van moeder en het ongeboren kind in de gaten worden gehouden. Daarbij is het ook belangrijk dat moeder en kind comfort geboden wordt. Tot nu toe zijn er maar weinig technologieën die betrouwbaar én comfortabel zijn.

Op dit moment wordt onze draadloze, non-invasieve, gebruiksvriendelijke oplossing gebruikt in ziekenhuizen in Duitsland, Oostenrijk, België en Nederland. Aan de ontwikkeling van het Nemo Fetal Monitoringssysteem ging meer dan tien jaar onderzoek en ontwikkeling vooraf. 

Zelfs wanneer de CTG op een veilige en betrouwbare wijze wordt verkregen, is de interpretatie van het CTG door zorgverleners lastig, de verschillen tussen de individuele beoordelaars zijn groot en inconsistent [3] en de positieve voorspellende waarde voor een slechte uitkomst voor de foetus laag [4].

Met andere woorden, in veel situaties wil een suboptimaal CTG niet zeggen dat er sprake is van een gecompromitteerde foetus. In het geval van een twijfelachtige diagnose moeten verloskundigen zich baseren op aanvullende methodes, zoals bloedafname bij de foetus of de analyse van veranderingen in het ST-segment in het foetale ECG. Dit zijn beide invasieve methodes die gepaard gaan met kans op complicaties.

Een alternatieve manier om informatie te krijgen over de foetus en de uterus is non-invasieve elektrofysiologie. Het foetale hart en de uterus bestaan beide voornamelijk uit spierweefsel. Spieren trekken zich samen onder invloed van een elektrische prikkel (actiepotentiaal) die zich over de spier verspreidt. Deze zich verspreidende elektrische prikkel kan worden gemeten met oppervlakte-elektroden op de huid.

Door elektroden aan te brengen op de zwangere buik, kunnen de elektrische activiteit van het foetale hart en de uterusspier worden gemeten. Helaas meten deze elektroden ook de elektrische velden van andere bronnen, zoals het maternale hart, de buikspieren (met name bij actief persen in het tweede stadium van de bevalling) en zelfs het alomtegenwoordige elektriciteitsnet.

De onderstaande afbeelding laat een typische non-invasieve elektrofysiologische registratie zien bij een zwangere vrouw. Het belangrijkste probleem bij non-invasieve elektrofysiologie voor foetale bewaking is het scheiden van signalen. Degenen afkomstig van het foetale hart en de uterusspier moeten worden gescheiden van alle andere interfererende elektrische bronnen. Bij dit proces wordt elektrofysiologische informatie afkomstig van de uterus elektrohysterografie genoemd en foetale elektrocardiografie gebruikt om de elektrofysiologie van de spier van het foetale hart te beschrijven.

Elektrohysterografie (EHG) is een veelbelovende non-invasieve techniek die elektrische activiteit van de baarmoeder meet via contactelektroden op de buik van de moeder [5]. Dit heeft een goede correlatie met meten van intra-uteriene druk. Om het EHG-signaal zo om te zetten dat het lijkt op de intra-uteriene drukcurves, zijn signaalverwerkingsmethoden noodzakelijk. 

In de meeste onderzoeken kunnen deze signaalverwerkingsmethoden uitsluitend offline worden toegepast. Dat wil zeggen dat de gegevens eerst bij een patiënte worden verzameld en naderhand worden verwerkt om een CTG te verkrijgen. Of ze worden verwerkt met een aanzienlijke vertraging tussen input en output. Bij CTG-interpretatie wordt foetaal hartritme beoordeeld in relatie met uterusactiviteit, wat betekent dat het EHG realtime moet worden verwerkt, zonder aanzienlijke vertraging.

Onze professionals hebben baanbrekende signaalverwerkingsmethoden ontwikkeld om EHG-signalen in realtime te verwerken en wel zo dat ze kunnen worden gebruikt voor CTG-interpretatie. Momenteel worden ze geïmplementeerd in het Nemo Fetal Monitoring System en NemoRemote.

De prestatie van deze methoden is uitgebreid vergeleken met die van uitwendige tocodynamometrie, met name in relatie met de maternale BMI. Uit deze beoordelingen blijkt dat bij vergelijking met intra-uteriene druk als de gouden standaard, onze methode een sensitiviteit had van 89,5% (ten opzichte van 65,3% bij tocodynamometrie) in een groep van 48 vrouwen tijdens de bevalling [1].

Hier wordt sensitiviteit gedefinieerd als het aantal positieve contracties waargenomen met een gelijktijdig gebruikte intra-uteriene drukkatheter. Contracties werden als werkelijk positief aangemerkt wanneer de piek binnen 30 seconden van de piek in het intra-uteriene druksignaal viel.

Bij de op EHG gebaseerde methode werd de sensitiviteit niet beïnvloed door BMI: bij de 33 niet-obese vrouwen (d.w.z. BMI < 30 kg/m2 vóór de zwangerschap) was de sensitiviteit 90,0% en bij de 15 obese vrouwen (BMI ≥ 30 kg/m2) was deze 88,4%. Voor uitwendige tocodynamometrie waren deze sensitiviteit respectievelijk 73,0% en 45,8%, met een aanzienlijk slechtere prestatie bij een hoge BMI [1]. Ook in andere onderzoeken bleek dat EHG beter is dan de tocodynamometer [9-12].

Onderstaande afbeelding laat een voorbeeldregistratie zien van het beoordelingsonderzoek. Van boven naar beneden geven de grafieken weer: foetaal hartritme, intra-uteriene druk, EHG, tocodynamometrie. Op deze afbeelding zijn de uteruscontracties met EHG duidelijker zichtbaar dan die met tocodynamometrie. Opgemerkt moet worden dat deze grafieken worden weergegeven met 2 cm per minuut.

In het algemeen wordt foetaal hartritme non-invasief gemeten met dopplerechografie. In het geval van een lage signaalkwaliteit tijdens de bevalling, moeten verloskundigen en gynaecologen vaak overstappen op de invasieve foetale schedelelektrode. Daarmee wordt een signaal van goede kwaliteit verkregen op basis van het foetale elektrocardiogram (fECG).

Een non-invasief alternatief is de meting van de fECG waarbij elektroden op de buik van de moeder worden aangebracht [13]. Dit fECG is het elektrofysiologische signaal dat bij elke hartcontractie door het foetale hart wordt geproduceerd. Met deze methode kunnen betrouwbare metingen van foetaal hartritme worden gedaan; bovendien is deze methode ook antepartum te gebruiken.

De geringe invasiviteit van het abdominaal gemeten fECG heeft als nadeel een lagere signaal-ruisverhouding (SNR) [14]. Zoals hierboven aangegeven wordt het abdominaal gemeten fECG vervuild door elektrische interferentie als het maternale ECG (MECG), spieractiviteit, netspanningsinterferentie en metingsruis. Bovendien wordt de huid van de foetus in de periode tussen 27 en 36 weken zwangerschapsduur bedekt door een isolerende laag (de vernix caseosa) die de amplitude vermindert en de vorm van de abdominaal gemeten fECG beïnvloedt [15].

De afgelopen jaren zijn abdominaal gemeten fECG-registraties uitgebreid onderzocht. Hierbij richtten de meeste onderzoeken zich op onderdrukking van het MECG, de dominante verstoring [13, 16-21]. Er zijn allerlei algoritmen gepresenteerd voor onderdrukking van het MECG, zoals aftrek van de maternale template [13, 16, 17], adaptief filteren [18, 19], blinde bronscheiding (BSS) [20-22], of een combinatie van verschillende algoritmen [23-25]. Voor een uitgebreid overzicht verwijzen we u naar [14] of [26].

Om het foetale hartritme te bepalen, moeten de foetale QRS-complexen worden gedetecteerd. Deze QRS-complexen geven de elektrische activiteit weer van de hartspieren die een rol spelen bij de samentrekking van de ventrikels. Zelfs na MECG-onderdrukking, is de SNR van het abdominaal gemeten fECG in het algemeen echter nog steeds te laag voor een betrouwbare foetale QRS-detectie. Naast de lage SNR zijn ook de positie en oriëntatie van de foetus in de buik vooraf onbekend en kunnen deze veranderen tijdens een registratie. Daarom wordt het abdominaal gemeten fECG doorgaans gemaakt met behulp van een aantal elektroden verspreid over de buik [27].

De SNR en de golfvorm van het fECG in elk kanaal zijn afhankelijk van de positie en oriëntatie van de foetus. Hierdoor kunnen bewegingen van de foetus ten opzichte van de elektroden op de buik variaties veroorzaken in de SNR en de fECG-golfvorm van een bepaald kanaal [28]. Kortom, de lage SNR en de non-stationaire aard van het abdominaal gemeten fECG kunnen de detectie van foetale QRS lastig maken.

De professionals van Nemo-Healthcare hebben gepatenteerde methoden ontwikkeld om MECG en andere verstoringen te onderdrukken en foetale QRS-complexen te detecteren om een betrouwbaar foetaal hartritme te verkrijgen. Zelfs als er sprake is van niet-stationaire omstandigheden met een lage SNR. Deze methoden zijn beoordeeld in een wetenschappelijk onderzoek in diverse ziekenhuizen waarbij in een groep van 110 patiënten tegelijkertijd een schedelelektrode bij de foetus en het Nemo Fetal Monitoring System werden gebruikt. Dit onderzoek liet zien dat met de methoden van Nemo Healthcare een betrouwbaarheid van 86,8% werd bereikt, met het foetale hartritme van de foetale schedelelektrode als referentie en een nauwkeurigheid van -1,46 hartslagen per minuut (BPM). Betrouwbaarheid is hier de verhouding van foetale hartslagen die werden geïdentificeerd binnen een marge van tien slagen rondom het foetale hartritme dat werd gemeten met de foetale schedelelektrode. Uit de literatuur is bekend dat de prestatie van dopplerechografie veel minder is, met een betrouwbaarheid van 62%–73%. Daarbij wordt betrouwbaarheid gedefinieerd als het relatieve aantal hartslagen dat valt binnen een marge van 10% van het foetale hartritme gemeten met de foetale schedelelektrode. Doorgaans komt dit neer op een marge van ongeveer 14 BPM) [29, 30].

De afbeelding hieronder toont een gelijktijdige registratie van foetaal hartritme met het Nemo Fetal Monitoring System en met een foetale schedelelektrode. De blauwe lijn staat voor het hartritme gemeten met de foetale schedelelektrode en de rode lijn voor het hartritme gemeten met het Nemo Fetal Monitoring System.

De signaalverwerkingsmethoden die worden gebruikt om het MECG te onderdrukken stellen nauwkeurig de maternale hartslag vast. Hiermee kan het Nemo Fetal Monitoring System verwarring tussen de maternale en foetale hartslag voorkomen. Dit probleem kan zich voordoen wanneer het foetale hartritme wordt gemeten met bewakingstechnologie op basis van Dopplerechografie [31].

Zoals eerder opgemerkt, is een correcte interpretatie van de gezondheidstoestand van de foetus zonder complementaire diagnostische maatregelen als foetale bloedafname niet altijd mogelijk. Zelfs niet in geval van een betrouwbaar CTG.

De met het Nemo Fetal Monitoring System uitgevoerde elektrofysiologische metingen bieden ruime mogelijkheden om andere complementaire diagnostische metingen te ontwikkelen.

Zo zijn in de elektrodepleister van het Nemo Fetal Monitoring System meerdere elektroden verwerkt. In theorie maken deze elektroden meting van de geleidingssnelheid in het EHG mogelijk, waarvan is gemeld dat deze gerelateerd is aan de tijd tot de bevalling. Dit zou mogelijkheden kunnen bieden om onderscheid te kunnen maken tussen Braxton-Hicks-contracties en uterusactiviteit die daadwerkelijk leidt tot ontsluiting Dat levert een verbetering op bij het inschatten van het risico op een premature partus.

Het Nemo Fetal Monitoring System levert betrouwbaardere informatie over foetaal hartritme dan dopplerechografie. Veel lopend wetenschappelijk onderzoek concentreert zich op de kwantitatieve analyse van variabiliteit van foetaal hartritme om foetale hypoxie [32-34] of intra-uteriene groeibeperking te voorspellen [35].

Omdat het foetale hartritme dat wordt gemeten met het Nemo Fetal Monitoring System is gebaseerd op het fECG, zou ook de fECG-golfvorm kunnen worden verkregen en geanalyseerd. Bekend is dat het foetale ST-segment verandert onder invloed van zuurstoftekort [36]. Een non-invasieve analyse van het foetale ST-segment of een ander fECG-interval of -segment zou dus mogelijk kunnen zijn.

Daarnaast kan het meerkanaals-fECG dat met het Nemo Fetal Monitoring System kan worden verkregen, worden gebruikt om te screenen op congenitale hartaandoeningen. In de afbeelding hieronder wordt een voorbeeld getoond van fECG-golfpatronen verkregen met het Nemo Fetal Monitoring System in een ontwikkelingssetting. Hier is ieder fECG geregistreerd met een andere elektrode, wat het verschillende patroon verklaart. Deze fECG’s zijn geregistreerd op twee plaatsen op de buik van de moeder voor dezelfde foetus op hetzelfde tijdstip.